ODPORNOŚĆ PSYCHICZNA w życiu

MISTRZOWIE ŻYCIA!
– czyli o tym czym jest odporność psychiczna i jak ją budować w życiu?

„Przyjmuj ze spokojem to czego nie możesz zmienić, miej siłę by zmieniać to co możesz zmienić oraz posiądź mądrość byś umiał odróżniać jedno od drugiego” .  

Osoby w “czepku urodzone”
Każdy z nas ma w sobie odrobinę Jasia, pewnego siebie i odnoszącego sukcesy szczęściarza, który jest bohaterem bajki “O diable z trzema złotymi zębami”. Jasiu urodził się w przysłowiowym “czepku”, który przyniósł mu powodzenie i szczęście w życiu. Każdy z nas dostał na drogę przynajmniej skrawek chroniącego czepka, który pomaga pokonywać kryzysy i wciąż na nowo podnosić się po trudnościach i porażkach w życiu. Jest jednak grupa ludzi, której udaje się łatwiej niż innym odzyskiwać równowagę po życiowych trudnościach i rzadziej niż innym doznawać trwałego uszczerbku na zdrowiu. Współcześni psychologowie udowadniają, że spotykając się z przeciwnościami jakie niesie życie – osoby takie, świadomie lub nieświadomie, stosują pewne strategie, które pozwalają im szybciej niż innym wrócić do pełnej równowagi po życiowych trudnościach.

Badania  psychologiczne
W latach 90-tych amerykańscy psychologowie prowadzący badania nad dziećmi, które dorastają w trudnych warunkach rodzinnych, dokonali zaskakującego odkrycia. Stwierdzili, że niektóre z badanych dzieci pomimo niesprzyjających okoliczności życiowych rozwijały się znakomicie, nie doznając duchowego uszczerbku. Wyniki badań wywołały sporą sensację w środowisku naukowym, ponieważ nie pasowały do obowiązującego od czasów Zygmunta Freuda założenia, że na życiu człowieka odciskają piętno przede wszystkim przeżycia z dzieciństwa. Odkrycia te nasuwały sporo pytań:
– Co takiego miały te dzieci, czego inne z podobnych rodzin nie miały?
– Jakie cechy je chroniły?
– Czy cechy te były wrodzone czy też dzieci dopiero w toku życia je nabywały?
– Czy każdy może poznać i wykorzystać tajemnice duchowej siły?
Z takich pytań zrodził się kierunek badań, który usiłuje wyjaśnić czego potrzebują ludzie by działać efektywnie pod wpływem stresu, presji i trudnych życiowych doświadczeń oraz jak odzyskiwać w krótkim czasie równowagę po klęskach, zmartwieniach i przebytych chorobach. Badania te dotyczą odporności psychicznej (w języku angielskim określonej słowem: resilience czyli elastyczność, sprężystość, żywotność, ruchliwość, niezniszczalność).

Odporność psychiczna
W psychologii odporność psychiczna oznacza duchową siłę, a dokładniej zdolność człowieka do zmobilizowania się pomimo niesprzyjających okoliczności i niepowodzeń. Najnowsze badania psychologiczne wykazują, że odporność psychiczna jest jedną z cech osobowości o podłożu biologicznym, która określa naszą  wydajność w obliczu czynników stresu, presji i wyzwań niezależnie od sytuacji. Jest ściśle powiązana z wydajnością, przyjmowaniem pozytywnych wzorców w życiu, dobrostanem czyli potocznie mówiąc poczuciem spełnienia, szczęścia, zadowolenia z życia, a także z naszymi aspiracjami, otwartością na zmiany, adaptacją, motywacją oraz mobilnością społeczną i zawodową.

Odporność psychiczna składa się z 4 cech, z których dwie są cechami środowiskowymi podlegającymi pewnym zmianom w życiu: poczucie wpływu (ang. control) oznaczające poczucie sprawczości i skuteczności oraz zaangażowanie (ang. commitment) oznaczające nieustępliwość. A także z dwóch cech uwarunkowanych biologicznie i posiadających aspekt dziedziczny: wyzwanie (ang. challenge) oznaczające dostrzeganie w wyzwaniach życiowych szans, a nie zagrożeń oraz pewność siebie (ang. confidence) oznaczająca wiarę w siebie i swoje możliwości.

Mistrzowie życia to nikt inni jak osoby o bardzo wysokiej odporności psychicznej. To szczęściarze, którym jest lepiej i łatwiej w życiu i nie dlatego, że obiektywnie mają je łatwiejsze, ale sami tak je postrzegają. Ich mózg został zaprogramowany, aby dobrze czuć się z samym sobą i z wszystkim co spotyka ich w życiu zarówno pozytywnego jak i negatywnego.

Co to praktyce dla nas oznacza?
Każdy z nas przyszedł na świat z określonym rdzeniem psychicznych zdolności i predyspozycji. Część z tych predyspozycji jest plastyczna, podatna na zmiany i wpływy środowiska w ciągu życia, jednak część z nich nie. Psychologowie pomiędzy sobą nie są zgodni – czy da się w ogóle zmienić naszą osobowość, temperament czy styl poznawczy w ciągu życia. Tak naprawdę zmienne jest nasze zachowanie, poprzez które te predyspozycje ujawniają się w naszym codziennym postępowaniu.

Niezależnie zatem czy jesteś w grupie wybrańców nazywanych Mistrzami życia, czy nie – możesz świadomie pracować nad swoim zachowaniem i adaptować te jego aspekty, które świadczą o wysokiej odporności psychicznej.
– Jak to zrobić?
Podpatrując osoby odporne psychicznie – poznając ich strategię działania i sposób wyjaśniania rzeczywistości.
– Po co to robić?
W życiu przede wszystkim warto szukać tego, co pozwala nam czuć się lepiej i działać efektywniej. Jeśli ważne jest dla ciebie wydajne funkcjonowanie, pozytywne nastawienie i ogólny dobrostan dający poczucie szczęścia, spełnienia i zadowolenia z siebie i z życia – warto rozwijać cechę zwaną odpornością psychiczną.

Literatura
Clough P. i Strycharczyk D., Developing Mental Toughness. Improving performance, wellbeing and positive behaviour in others, CoganPage, London, Philadelphia, New Dheli 2014.
Rampe M., Odporność psychiczna – siedem filarów. tajemnica naszej wewnętrznej siły, Studio EMKA, Warszawa 2014.